I consider myself to have been the bridge between the shotgun and the binoculars in bird watching. Before I came along, the primary way to observe birds was to shoot them and stuff them. (Roger Tory Peterson)
Početkom XX veka, ornitologija je napravila iskorak čiji će značaj postati očigledan tek decenijama kasnije: sa dvocevke se prešlo na dvogled. I dok je u drugim sportovima dvogled tek pomoćno sredstvo, u ptičarenju je to ona esencijalna alatka koja definiše sam sport (ili nauku - stvar pristupa). Kakobilo, pre nego ga kupite, morate ponešto znati o tehničkim karakteristikama koje ga određuju, kako biste mogli da izaberete. Dvogledi su konstruisani sa “porro” prizmama, “roof” prizmama, ili preokrenutim, “riverse porro” prizmama. Šta to u stvari znači?
Porro prizme imaju tradicionalni dvogledi kod kojih su objektivi otišli u spoljnu stranu od okulara (manjih sočiva uz koja naslanjate oči). Dvogledi kod kojih su i okulari i objektivi u jednoj liniji imaju tzv. roof prizme. Roof prizme omogućuju da dvogled ima manje dimenzije i nešto manju težinu od modela sa porro prizmama. Svaka prednost ide na uštrb nečega – modeli sa roof prizmama su skuplji.
Otuda su proizvodjači počeli da kombinuju jeftiniju konstrukciju sa porro prizmama sa objektivima koji idu ka unutrašnjoj strani dvogleda (nasuprot klasičnoj konstrukciji) i stvorili male, kompakne dvoglede sa znatnim uštedama na veličini i težini. Takva konstrukcija se naziva preokrenutim - “riverse porro” prizmama.
Dvogled se uvek opisuje dvema ciframa, npr. 8x30 ili 10x40. Prvi broj označava uvećanje, a drugi prečnik prednjih sočiva (tzv. objektiva) izražen u milimetrima. Uvećanje od 10x znači da pticu koja je, recimo, udaljena 100 m od vas, u teoriji vidite kao da je na samo 10 metara.
U praksi, sa porastom uvećanja opada dubinska oštrina – zona između najbliže i najudaljenije tačke među kojima je slika dovoljno oštra (pa morate češće da okrećete točkić za uoštravanje, što je posebno nezgodno ako ptica kruži, pa vam je čas bliža, čas dalja), potom, opada i širina vidnog polja (što otežava lociranje ptica), a najčešće opada i najmanja blizina do koje se slika može uoštriti. Recimo, stojite pokraj žbuna sa čije suprotne strane skakuće ptica koju od granja ne vidite dobro. Ako dvogled može da uoštri na toj blizini, grane postaju neoštre i providne, a ptica ogoljena. Mnogi noviji modeli, namenjeni i za posmatranje leptirova, s lakoćom uoštravaju i na samo dva metra udaljenosti.
Kvalitet optike, izražen oštrinom i osvetljenošću slike, važniji je od uvećanja. Što je prečnik objektiva veći, dvogled prima više svetlosti, pa je slika sjajnija, oštrija i detalji su jasniji. Sa druge strane, što je prečnik objektiva veći, sam dvogled je i veći i teži. Čak i lagan dvogled oko vrata će vam se nakon nekoliko sati činiti teškim poput cigle, velike ne treba niti komentarisati. Nasuprot tome, slabije uvećanje obično donosi jasniju sliku i šire vidno polje.
Vidno polje se može izraziti na dva načina: ili kao širina (izražena u metrima ili stopama) vidokruga na udaljenosti od 1000 m ili ft; ili kroz stepene ugla koji takav vidokrug zahvata. Jedan stepen na hiljadu metara udaljenosti iznosi oko 17,45 metara širine vidnog polja. Obično dvogledi imaju vidno polje od 5° ili 6°, tako da se vidokrug od 7° ili 8° smatra širokougaonim. Kako bilo, dobitak na jednoj uvek donosi gubitak na drugoj strani: kod mnogih širokougaonih dvogleda je nemoguće odjednom uoštriti čitavo vidno polje – ili je oštar centar, a neoštri krajevi slike, ili obratno.
Svetlosna jačina se dobija kada se prečnik objektiva podeli sa uvećanjem, npr. kod dvogleda 8x40 to iznosi 40:8=5. Što je rezultat veći, više svetlosti stiže do oka posmatrača. Idealna razlika između uvećanja i prečnika objektiva treba da je 5, ali svakako ne bi trebala biti manja od 4. Ako želite uvećanje od 10x, a ne želite da žrtvujete svetlosnu jačinu, odlučite se za model sa prečnikom objektiva od 50 mm. Ponovo je rezultat isti, 10:50=5, i svetlosna jačina ova dva modela je ista.
Kada svetlost prolazi kroz staklo, uključujući i sočiva dvogleda, deo svetlosnih zraka se odbija i rasprši, ispirajući detalje i zamagljujući boje. Presvlačenje sočiva mikroskopski tankim slojem (najčešće) magnezijum fluorida snažno redukuje raspršivanje svetlosti, otuda više svetla stiže do oka posmatrača, te je i slika jasnija. Kako da testirate presvlačenje? Uoštrite sliku na tankom i pravom objektu, npr. uglu svetlog zida/panoa spram tamne pozadine, ili strujnim vodovima, i proverite da li se oko ivice/žice javlja obojena aura. Ako se javlja, to je nepoželjna hromatska aberacija. Ukoliko postoji savijanje slike pri krajevima vidnog polja, to je sferna aberacija, podjednako nepoželjna, ali ipak lakša za tolerisanje. Prisustvo aberacije ukazuje na nekvalitetno presvlačenje sočiva.
Ptičari pretežno koriste uvećanja od 8 puta za šumska staništa, do 10 puta za otvorene terene. Modeli 8x32 ili 8x40 možda su najbolji izbor za manje ptice pevačice i one kojima možete donekle prići, te za obrasla i šumska staništa (posmatranja do 30 m udaljenosti). Takvi dvogledi su i manji i lakši od onih sa uvećanjem od 10x, a imaju i šire vidno polje. Za šumska staništa je bitna i minimalna blizina na kojoj dvogled može da uoštri sliku. Potrebno je da može da uoštri na makar 3 m, a poželjno i manje. Modeli 10x40 ili 10x50 su dobar izbor za krupnije ptice, barske ptice i grabljivice koje vam neće dozvoliti da im se približite, te otvorene, retko obrasle terene (posmatranja preko 30 m udaljenosti). Moja preporuka ide u pravcu slabijeg uvećanja, najvećeg prečnika objektiva koji ste spremni da satima nosite oko vrata – i najskupljeg modela koji možete sebi da priuštite.
(Još jedan) izvod iz albicilline knjige Ptičarenje za početnike, koja još traži izdavača.
Ptičarenje za početnike – prethodni izvodi:
Terenska beležnica za potpune početnike
Terenska beležnica za malo iskusnije
Izbor priručnika za identifikaciju, ali obavezno pogledajte i ovo
A kad već o dvogledima govorimo, pogledajte i ovo
Kada i kako ptičariti
O ptičarenju iz kola
Početkom XX veka, ornitologija je napravila iskorak čiji će značaj postati očigledan tek decenijama kasnije: sa dvocevke se prešlo na dvogled. I dok je u drugim sportovima dvogled tek pomoćno sredstvo, u ptičarenju je to ona esencijalna alatka koja definiše sam sport (ili nauku - stvar pristupa). Kakobilo, pre nego ga kupite, morate ponešto znati o tehničkim karakteristikama koje ga određuju, kako biste mogli da izaberete. Dvogledi su konstruisani sa “porro” prizmama, “roof” prizmama, ili preokrenutim, “riverse porro” prizmama. Šta to u stvari znači?
Porro prizme imaju tradicionalni dvogledi kod kojih su objektivi otišli u spoljnu stranu od okulara (manjih sočiva uz koja naslanjate oči). Dvogledi kod kojih su i okulari i objektivi u jednoj liniji imaju tzv. roof prizme. Roof prizme omogućuju da dvogled ima manje dimenzije i nešto manju težinu od modela sa porro prizmama. Svaka prednost ide na uštrb nečega – modeli sa roof prizmama su skuplji.
Otuda su proizvodjači počeli da kombinuju jeftiniju konstrukciju sa porro prizmama sa objektivima koji idu ka unutrašnjoj strani dvogleda (nasuprot klasičnoj konstrukciji) i stvorili male, kompakne dvoglede sa znatnim uštedama na veličini i težini. Takva konstrukcija se naziva preokrenutim - “riverse porro” prizmama.
Dvogled se uvek opisuje dvema ciframa, npr. 8x30 ili 10x40. Prvi broj označava uvećanje, a drugi prečnik prednjih sočiva (tzv. objektiva) izražen u milimetrima. Uvećanje od 10x znači da pticu koja je, recimo, udaljena 100 m od vas, u teoriji vidite kao da je na samo 10 metara.
U praksi, sa porastom uvećanja opada dubinska oštrina – zona između najbliže i najudaljenije tačke među kojima je slika dovoljno oštra (pa morate češće da okrećete točkić za uoštravanje, što je posebno nezgodno ako ptica kruži, pa vam je čas bliža, čas dalja), potom, opada i širina vidnog polja (što otežava lociranje ptica), a najčešće opada i najmanja blizina do koje se slika može uoštriti. Recimo, stojite pokraj žbuna sa čije suprotne strane skakuće ptica koju od granja ne vidite dobro. Ako dvogled može da uoštri na toj blizini, grane postaju neoštre i providne, a ptica ogoljena. Mnogi noviji modeli, namenjeni i za posmatranje leptirova, s lakoćom uoštravaju i na samo dva metra udaljenosti.
Kvalitet optike, izražen oštrinom i osvetljenošću slike, važniji je od uvećanja. Što je prečnik objektiva veći, dvogled prima više svetlosti, pa je slika sjajnija, oštrija i detalji su jasniji. Sa druge strane, što je prečnik objektiva veći, sam dvogled je i veći i teži. Čak i lagan dvogled oko vrata će vam se nakon nekoliko sati činiti teškim poput cigle, velike ne treba niti komentarisati. Nasuprot tome, slabije uvećanje obično donosi jasniju sliku i šire vidno polje.
Vidno polje se može izraziti na dva načina: ili kao širina (izražena u metrima ili stopama) vidokruga na udaljenosti od 1000 m ili ft; ili kroz stepene ugla koji takav vidokrug zahvata. Jedan stepen na hiljadu metara udaljenosti iznosi oko 17,45 metara širine vidnog polja. Obično dvogledi imaju vidno polje od 5° ili 6°, tako da se vidokrug od 7° ili 8° smatra širokougaonim. Kako bilo, dobitak na jednoj uvek donosi gubitak na drugoj strani: kod mnogih širokougaonih dvogleda je nemoguće odjednom uoštriti čitavo vidno polje – ili je oštar centar, a neoštri krajevi slike, ili obratno.
Svetlosna jačina se dobija kada se prečnik objektiva podeli sa uvećanjem, npr. kod dvogleda 8x40 to iznosi 40:8=5. Što je rezultat veći, više svetlosti stiže do oka posmatrača. Idealna razlika između uvećanja i prečnika objektiva treba da je 5, ali svakako ne bi trebala biti manja od 4. Ako želite uvećanje od 10x, a ne želite da žrtvujete svetlosnu jačinu, odlučite se za model sa prečnikom objektiva od 50 mm. Ponovo je rezultat isti, 10:50=5, i svetlosna jačina ova dva modela je ista.
Kada svetlost prolazi kroz staklo, uključujući i sočiva dvogleda, deo svetlosnih zraka se odbija i rasprši, ispirajući detalje i zamagljujući boje. Presvlačenje sočiva mikroskopski tankim slojem (najčešće) magnezijum fluorida snažno redukuje raspršivanje svetlosti, otuda više svetla stiže do oka posmatrača, te je i slika jasnija. Kako da testirate presvlačenje? Uoštrite sliku na tankom i pravom objektu, npr. uglu svetlog zida/panoa spram tamne pozadine, ili strujnim vodovima, i proverite da li se oko ivice/žice javlja obojena aura. Ako se javlja, to je nepoželjna hromatska aberacija. Ukoliko postoji savijanje slike pri krajevima vidnog polja, to je sferna aberacija, podjednako nepoželjna, ali ipak lakša za tolerisanje. Prisustvo aberacije ukazuje na nekvalitetno presvlačenje sočiva.
Ptičari pretežno koriste uvećanja od 8 puta za šumska staništa, do 10 puta za otvorene terene. Modeli 8x32 ili 8x40 možda su najbolji izbor za manje ptice pevačice i one kojima možete donekle prići, te za obrasla i šumska staništa (posmatranja do 30 m udaljenosti). Takvi dvogledi su i manji i lakši od onih sa uvećanjem od 10x, a imaju i šire vidno polje. Za šumska staništa je bitna i minimalna blizina na kojoj dvogled može da uoštri sliku. Potrebno je da može da uoštri na makar 3 m, a poželjno i manje. Modeli 10x40 ili 10x50 su dobar izbor za krupnije ptice, barske ptice i grabljivice koje vam neće dozvoliti da im se približite, te otvorene, retko obrasle terene (posmatranja preko 30 m udaljenosti). Moja preporuka ide u pravcu slabijeg uvećanja, najvećeg prečnika objektiva koji ste spremni da satima nosite oko vrata – i najskupljeg modela koji možete sebi da priuštite.
(Još jedan) izvod iz albicilline knjige Ptičarenje za početnike, koja još traži izdavača.
Ptičarenje za početnike – prethodni izvodi:
Terenska beležnica za potpune početnike
Terenska beležnica za malo iskusnije
Izbor priručnika za identifikaciju, ali obavezno pogledajte i ovo
A kad već o dvogledima govorimo, pogledajte i ovo
Kada i kako ptičariti
O ptičarenju iz kola
Коментари
Постави коментар